Προβληματική η κατάσταση στην εκπαίδευση σε Ευρώπη και Ελλάδα

Η εκπαίδευση αποτελούσε και αποτελεί θέμα ζωτικού ενδιαφέροντος όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλη την Ευρώπη (και πέρα από αυτήν). Ο λόγος είναι απλός: εκπαίδευση δεν σημαίνει μονάχα προετοιμασία για την αγορά εργασίας. Πρωτίστως σημαίνει διάπλαση του νεαρού προσώπου, ώστε να βελτιώνεται το επίπεδο ζωής μιας κοινωνίας, με όλα τα θετικά που κάτι τέτοιο συνεπάγεται (π.χ. ανεκτικότητα, ένταξη στο σύνολο, ανάπτυξη προσωπικών ταλέντων κτλ.).

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισμού έδωσε στη δημοσιότητα τα πορίσματά της για το 2015 (Education and Training Monitor 2015). Το πιο σημαντικό από αυτά θα έλεγα πως είναι η για τρίτη συνεχόμενη χρονιά μείωση των ποσών που επενδύονται στην εκπαίδευση, με όλες τις αρνητικές συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης.

Επιπλέον, διαπιστώνεται πως παραμένει σημαντικό πρόβλημα η δυνατότητα πρόσβασης στη βασική εκπαίδευση αλλά και της παραμονής στο σχολείο, τα οποία συνδέονται με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, αλλά και παράγοντες καταγωγής των μαθητών. Μάλιστα, κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ δεν έχει καταφέρει να μειώσει το ποσοστό του 15% των χαμηλών επιδόσεων που παρουσιάζουν οι μαθητές των δεκαπέντε ετών που βρίσκονται σε χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Σε ανάλογες αιτίες (υπόβαθρο γονέων) οφείλεται και η εγκατάλειψη του σχολείου σε μικρές τάξεις, όπως και το χαμηλό επίπεδο απόκτησης βασικών δεξιοτήτων (κυμαίνεται στο 11%). Μάλιστα, για να δοθεί μια εικόνα για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η εγκατάλειψη του σχολείου, σημειώνεται ότι το 60% αυτών των παιδιών είτε βρίσκεται στην ανεργία είτε γενικά είναι ανενεργό.

Ως προς τις συμπεριφορές που δείχνουν οι μαθητές που βρίσκονται σε νέα χώρα, έχει παρατηρηθεί ότι όσοι από αυτούς μετακομίζουν στη νέα χώρα πριν την έναρξη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης εκδηλώνουν ως προς την εγκατάλειψη του σχολείου παρόμοιες συμπεριφορές με αυτές των παιδιών της χώρας αυτής, ενώ όσοι φτάνουν στη νέα χώρα κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης παρουσιάζουν χαμηλά ποσοστά απόδοσης σε σχέση με τους ντόπιους μαθητές.

Αναφορικά με την Ελλάδα, η έρευνα έδειξε ότι η χώρα μας παρουσιάζει καλύτερα ποσοστά ως προς την εγκατάλειψη του σχολείου, και βρίσκεται στο μέσο όρο σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επισημαίνεται ότι η πρόσφατη νομοθεσία φανερώνει μια τάση για επιστροφή της εκπαιδευτικής πολιτικής την περίοδο πριν το 2010 και σημειώνεται ότι απαιτείται περισσότερος εκμοντερνισμός σε όρους απόδοσης και λειτουργίας, ειδικά όσον αφορά την ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων, προκειμένου να προετοιμαστούν οι μαθητές καλύτερα για την αγορά εργασίας.

Πέρα από τις όποιες ευθύνες θα μπορούσε, δικαίως ή αδίκως, να αποδώσει κανείς στις εκπαιδευτικές πολιτικές για τα προβλήματα που παρουσιάζει το εκπαιδευτικό σύστημα, γεγονός παραμένει ότι συνεχίζει να υπάρχει η ατομική ευθύνη τόσο από την άποψη των γονέων όσο και από εκείνη των εκπαιδευτικών. Κι αυτό ειδικά σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης. Η εύκολη αντίδραση είναι η διατήρηση (ή και επιδείνωση) του επιπέδου της εκπαίδευσης με τη δικαιολογία ότι όλα καθορίζονται από την εκπαιδευτική πολιτική. Από την άλλη όμως, υπάρχει η δυνατότητα να καλυφθούν ορισμένα κενά και να βοηθηθούν οι μαθητές, όταν γονείς και δάσκαλοι/καθηγητές αποφασίσουν να συνεργαστούν με σκοπό να προσφέρουν στους μαθητές μια καλύτερη ποιότητα εκπαίδευσης, με όλα τα θετικά που αυτό συνεπάγεται.

Μιχάλης Κατσιμίτσης