Ο μακρύς δρόμος της Διά Βίου Μάθησης

Η Διά Βίου Μάθηση (ΔΒΜ) στην Ελλάδα είναι ένας τομέας της εκπαίδευσης, για τον οποίο επικρατεί μια αχλύ τόσο ως προς το περιεχόμενο, όσο και ως προς τις δράσεις και τα αποτελέσματά της. Κι αυτό, ενώ η σημασία της είναι τόσο μεγάλη για το άτομο και την επαγγελματική του πορεία, ώστε να αποτελεί προτεραιότητα σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Για τους λόγους αυτούς, είναι ιδιαίτερα σημαντική η πρώτη έκθεση για τη Διά Βίου Μάθηση στην Ελλάδα, την οποία εκπόνησε η Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης και αφορά το 2012. Στόχος της είναι να παρουσιάσει την πραγματική εικόνα της ΔΒΜ στην Ελλάδα, καταγράφοντας όσο δυνατόν περισσότερες δράσεις ΔΒΜ, καθώς και τις πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται από το δημόσιο τομέα και τους βασικούς κοινωνικούς εταίρους. Όσο για το συμπέρασμα που προκύπτει, αυτό είναι ότι ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή της πορείας και ο δρόμος είναι μακρύς και επίπονος.

Η γενική εικόνα που δείχνει η Έκθεση για την Ελλάδα είναι αποθαρρυντική, καθώς η χώρα μας εμφανίζει ένα ποσοστό μόλις 3% συμμετοχής σε προγράμματα ΔΒΜ ατόμων 25-65 ετών. Πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό στην ΕΕ-17 και το πέμπτο χαμηλότερο στην ΕΕ-27 – ακολουθούν Σλοβακία και Ουγγαρία (2,8%), Ρουμανία (1,3%) και Βουλγαρία (1,2%).

Η βελτίωση της κατάστασης συναντά ιδιαίτερες δυσκολίες, λόγω της ελλιπούς ή στρεβλής αντίληψης σχετικά με τη ΔΒΜ, αφού οι πάροχοι ΔΒΜ θεωρούν τον εαυτό τους διεκπεραιωτή χρηματοδοτικού προγράμματος αντί για πάροχο (αυτό αφορά περισσότερο του φορείς του Δημοσίου). Επίσης υπάρχει σημαντική άγνοια ή ελλιπής ενημέρωση, εκ μέρους των παρόχων, όσον αφορά τις αρχές και τις προδιαγραφές της ΔΒΜ και της εκπαίδευσης ενηλίκων, καθώς και άγνοια για τη συμμετοχή των ίδιων των φορέων στο θεσμοθετημένο Εθνικό Δίκτυο ΔΒΜ (ΕΔΔΒΜ), αλλά παρατηρείται σημαντική διάθεση εκ μέρους των παρόχων για συνεργασία και ανταλλαγή απόψεων για θέματα ΔΒΜ.

Για το προφανές ότι η κατάσταση αυτή χρειάζεται βελτίωση, η Έκθεση θεωρεί ότι απαιτείται: χαρτογράφηση του χώρου και διαρκής επικαιροποίηση του μητρώου των φορέων της ΔΒΜ, εκστρατεία ενημέρωσης των παρόχων για τη ΔΒΜ και το ΕΔΔΒΜ, εκπαίδευση και πιστοποίηση των εκπαιδευτών που υλοποιούν προγράμματα σε όλους τους φορείς (υπουργεία, οργανισμούς, ιδρύματα, συλλογικότητες κ.ά.), καθιέρωση προδιαγραφών ποιότητας για φορείς και προγράμματα (υπήρξε η τάση να αξιολογείται ένα πρόγραμμα βάσει του φορέα χρηματοδότησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του), και, τέλος, ανάπτυξη συστήματος διασύνδεσης των παρόχων, ώστε να διευκολύνεται η αξιοποίηση συνεργειών και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας-δικτύωση των μελών του ΕΔΔΒΜ μέσω του portal της ΓΓΔΒΜ.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι πολιτικές και δράσεις που πρόκειται να αναπτυχθούν θα πρέπει να είναι στραμμένες προς την κατεύθυνση της ανταπόκρισης σε συγκεκριμένες προκλήσεις:

• αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των ατόμων 25-65 ετών στη ΔΒΜ

• ενίσχυση της ελκυστικότητας των δομών και προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων

• άρση των ανισοτήτων στην πρόσβαση στη ΔΒΜ

• διϋπουργική συνεργασία για τον συντονισμό σε εθνικό επίπεδο για τα ζητήματα της ΔΒΜ

• πιστοποίηση παρόχων και δικτύωσή τους σε εθνικό επίπεδο (ένταξή τους στο ΕΔΔΒΜ)

• αξιοποίηση της συμπληρωματικότητας και των συνεργειών μεταξύ των παρόχων, με στόχο την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και την παράλληλη εξοικονόμηση πόρων

• ανάπτυξη μηχανισμού παρακολούθησης και διασφάλισης της ποιότητας στη ΔΒΜ

• στρατηγική αναδιοργάνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών ΔΒΜ ως προς το αντικείμενο, τα μέσα, τις διαδικασίες και τους ωφελούμενους με στόχο οι προσφερόμενες υπηρεσίες μάθησης να είναι:

•• υψηλής ποιότητας

•• προσαρμοσμένες στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των πολιτών

•• πιο εύκολα προσβάσιμες σε όλους/ες

•• σε άμεση σύνδεση με την αγορά εργασίας και με την κοινωνία

•• ενταγμένες σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εκπαίδευσης και κατάρτισης, ώστε να διευκολύνεται η κινητικότητα μέσα σε αυτό.

Για να γίνει πιο κατανοητή η εικόνα του τοπίου που επιδιώκεται να διαμορφωθεί στο χώρο της ΔΒΜ, αξίζει να αναφερθούν οι σχετικοί στόχοι που έχουν τεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο:

• περιορισμός σε < 15% του ποσοστού των ατόμων με χαμηλές επιδόσεις στις βασικές δεξιότητες (από 20% που ήταν το 2009)
• μείωση σε < 10% του ποσοστού των νέων ηλικίας 18-24 που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση (από 14,1% που ήταν το 2010)
• αύξηση σε 15% του ποσοστού των ενηλίκων 25-65 ετών που συμμετέχουν στη ΔΒΜ (από 9,1% που ήταν το 2010).

Μιχάλης Κατσιμίτσης