Γιατί, τελικά, να σπουδάσω;

Η εικόνα που φαίνεται να επικρατεί είναι η εξής: στην Ελλάδα της κρίσης οι νέοι σπουδάζουν για να καταλήξουν να εργαστούν, αν βρουν δουλειά, ακόμα και σε θέσεις ανειδίκευτου εργάτη, αν μείνουν στην Ελλάδα.

Με βάση αυτήν την απαισιόδοξη εικόνα, η οποία δυστυχώς σε κάποιο βαθμό, μάλλον σημαντικό, ισχύει, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί: γιατί να σπουδάσω; Γιατί να μπω σε όλο αυτόν τον κόπο και το άγχος των εξετάσεων; Γιατί να βάλω και την οικογένειά μου σε όλα αυτά τα έξοδα τόσο της προετοιμασίας για τις εξετάσεις όσο και της φοίτησης; Γιατί τελικά να μην ψάξω από τώρα για μια δουλειά, ώστε και να γλιτώσω χρόνο αλλά και να μην επιβαρύνω τον οικογενειακό προϋπολογισμό;

Θα μπορούσαν να ειπωθούν διάφοροι θεωρητικοί, αλλά εντελώς βάσιμοι, λόγοι, γιατί να σπουδάσει κανείς. Ωστόσο, είναι προτιμότερο να δούμε τι λένε οι έρευνες. Έτσι, το ποσοστό των νέων 15-24 ετών, οι οποίοι βρέθηκαν εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και εργασίας στην Ελλάδα, αυξήθηκε την περίοδο 2008-2012 (πάνω από 20%), και αποτελεί ένα από τα υψηλότερα στην ΕΕ[1]. Αυτό, πέρα από οτιδήποτε άλλο, δείχνει ότι η εγκατάλειψη της εκπαίδευσης οδηγεί σε αυξημένη ανεργία.

Υπάρχει όμως κι άλλο ένα εύρημα ιδιαίτερα ενδιαφέρον.  Έτσι, το ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης αντιστοιχεί σε χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας, αν και στην τεχνολογική εκπαίδευση το ποσοστό παραμένει υψηλό (30,6% για το 2013). Παρόλ’ αυτά, ακόμα και αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί στα χαμηλότερα επίπεδα ανεργίας όσων δεν προχώρησαν σε περαιτέρω σπουδές. Με άλλα λόγια, όσο λιγότερες σπουδές έχει κάνει κανείς, τόσο πιο δύσκολο είναι να βρει μια θέση εργασίας.

Επομένως, ακόμα κι αν κάποιος αντιμετωπίζει την κατάσταση απαισιόδοξα και θεωρήσει ότι το πτυχίο που κάποτε θα αποκτήσει δεν θα τον βοηθήσει στην αγορά εργασίας, γιατί θα αναγκαστεί να δουλέψει σε θέση κατώτερη των προσόντων που θα έχει αποκτήσει, ακόμα και τότε θα πρέπει να παραμείνει στην εκπαίδευση. Ο λόγος είναι απλός: Κάποιος χωρίς προσόντα ή δεξιότητες θα μείνει εγκλωβισμένος σε θέσεις εργασίας που απαιτούν λίγα προσόντα ή δεξιότητες. Επιπλέον ο ανταγωνισμός για αυτές τις θέσεις εργασίας θα είναι πάρα πολύ σκληρός, τόσο από εκείνους που επίσης δεν έχουν αυξημένα προσόντα όσο όμως και από όσους έχουν αυξημένα προσόντα, αλλά δεν βρίσκουν άλλη δουλειά. Αντίθετα, εκείνος που έχει αποκτήσει αυξημένα προσόντα πάντα θα έχει τη δυνατότητα να βρει κάτι καλύτερο, θα έχει περισσότερες επιλογές.

Μιχάλης Κατσιμίτσης, PhD